Ponad
2 tys. polskich misjonarzy w 97 krajach
Tomasz
Wiścicki / br, Warszawa, 2014-10-19
fot.
o. Mirosław Wołodko - fotoKAI
W
97 krajach świata pracuje 2015 polskich misjonarzy - 1022
zakonników, 639 sióstr, 304 księży diecezjalnych i 50 osób
świeckich. Zadania zbliżone do misji w sensie ścisłym
wykonuje też ok. 1250 polskich księży, zakonników,
zakonnic i świeckich na Wschodzie.
Według
danych Komisji Episkopatu Polski ds. Misji na dzień 1
kwietnia 2014, w 97 krajach świata pracuje 2015 polskich
misjonarzy. 1022, a więc ponad połowa z nich, to zakonnicy -
łącznie ojcowie i bracia. Wśród misjonarzy jest też 639
sióstr zakonnych, 304 kapłanów diecezjalnych, tzw.
fideidonistów (od tytułu encykliki Piusa XII z 1957 r.
"Fidei donum", wzywającej do udziału w misjach także
księży diecezjalnych), oraz 50 osób świeckich. Dane mogą
nie być pełne - nie wszystkie zakony informują Komisję o
swoich misjonarzach. Rozbieżności w danych pochodzących z różnych
źródeł wynikają także z różnic definicyjnych. W Centrum
Formacji Misyjnej w Warszawie zdobywają potrzebne na misjach
kwalifikacje 34 osoby, w tym 17 kapłanów diecezjalnych i 3
zakonnych, 9 sióstr zakonnych oraz 5 osób świeckich.
Najwięcej polskich misjonarzy - 827 - pracuje w Afryce, 787 w
Ameryce Południowej i Środkowej, 314 w Azji, 70 w Oceanii,
17 w Ameryce Północnej. Najliczniejsi są polscy misjonarze
w Brazylii (260), Kamerunie (125) i Argentynie (121).
W Afryce jest najwięcej polskich sióstr zakonnych - 344 (163
w Ameryce Płd. i Śr., 126 w Azji, 5 w Oceanii, jedna w
Ameryce Płn.) i osób świeckich - 23 (20 w Ameryce Płd. i
Śr., 6 w Azji, jedna w Oceanii). Zakonników najwięcej jest
natomiast w Ameryce Płd. i Śr. - 442 (379 w Afryce, 140 w
Azji, 51 w Oceanii, 10 w Ameryce Płn.), podobnie księży
diecezjalnych - 162 (81 w Afryce, 42 w Azji, 13 w Oceanii, 6 w
Ameryce Płn.).
Wśród zakonników misjonarzy najliczniejsi są werbiści,
franciszkanie, salezjanie, pallotyni, redemptoryści i
misjonarze oblaci OMI, wśród sióstr zakonnych -
franciszkanki misjonarki Maryi, służebnice Ducha Świętego,
służebniczki starowiejskie i elżbietanki. Najwięcej księży
na misjach pochodzi z diecezji tarnowskiej, katowickiej i
przemyskiej, najwięcej świeckich - z diecezji
warszawsko-praskiej.
Świeccy misjonarze to zjawisko stosunkowo świeże w naszym
Kościele. Pierwsi pojawili się zaledwie kilkanaście lat
temu. Ich liczba rosła stopniowo, obecnie pozostaje
niezmienna. Polska należy do nielicznych krajów prowadzących
(w Centrum Formacji Misyjnej) formację świeckich misjonarzy.
Specyficzny model misji proponuje neokatechumenat, łącząc
misje kapłanów i rodzin świeckich.
Według II Soboru Watykańskiego, "szczególne
inicjatywy, poprzez które posłani przez Kościół głosiciele
Ewangelii, idąc na cały świat, wykonują zadanie
przepowiadania Ewangelii i wszczepiania samego Kościoła w te
narody lub grupy, które jeszcze nie wierzą w Chrystusa,
nazywa się powszechnie «misjami». Urzeczywistniają się
one przez działalność misyjną i są prowadzone najczęściej
na określonych obszarach, uznanych przez Stolicę Apostolską”
(DM 6). Misjonarze w sensie ścisłym są to więc osoby
pracujące w krajach podlegających Kongregacji Ewangelizacji
Narodów.
Nie są to oczywiście wszyscy polscy kapłani, siostry i
bracia zakonni pracujący za granicą. Według najnowszego
(Warszawa 2014, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego
SAC/Główny Urząd Statystyczny) rocznika statystycznego
"Kościół katolicki w Polsce 1991-2011", w 2010 r.
za granicą, w 72 krajach, przebywało z różnych powodów
łącznie 1669 polskich księży diecezjalnych (ponad 600 więcej
niż w 2001) oraz 3497 zakonników (1393 więcej niż w 1991).
Z kolei najnowsze (na 1 stycznia 2014) dane Konferencji Wyższych
Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych wskazują, że
za granicą pracuje 2149 sióstr: 587 na terenach misyjnych,
397 na Wschodzie i 1165 w innych krajach.
Specyficzna jest rola osób posługujących na Wschodzie, w
krajach byłego ZSRR, a więc na terytoriach
schrystianizowanych dawno temu, na których jednak - po
wieloletnich prześladowaniach religijnych - działalność Kościoła
nierzadko niewiele różni się od misji w sensie ścisłym.
Według rocznika "Kościół katolicki w Polsce
1991-2011", w krajach tych pracuje ok. 1250
przedstawicieli Kościoła w Polsce, w tym 250 kapłanów
diecezjalnych i 410 zakonnych, 550 sióstr zakonnych, 29 braci
zakonnych i kilkanaście osób świeckich. Łączą oni
zadania misyjne z duszpasterstwem tych, którzy zachowali wiarę
mimo prześladowań, w tym także naszych rodaków. W 2010 r.
(najświeższe dane w cytowanym roczniku) polskich księży
diecezjalnych w europejskich krajach postsowieckich było: na
Ukrainie 104, na Białorusi 45, w Rosji 44, w Mołdawii 2.
Analogiczne dane dla polskich zakonników w roku 2011 wynoszą:
na Ukrainie 187, na Białorusi 147, w Rosji 65, w Mołdawii
12.
Jeszcze inna jest sytuacja polskich księży, zakonników i
zakonnic w krajach Europy Zachodniej. Trafiają oni tam z różnych
powodów - na studia, do pracy w Watykanie, jako duszpasterze
Polonii, ale także do pracy w Kościołach miejscowych. Dostępne
statystyki nie rozróżniają tych powodów. Europa Zachodnia
- o czym wielokrotnie mówił św. Jana Paweł II - wymaga
nowej ewangelizacji: głoszenia wiary tym, którzy wprawdzie
żyją na terytoriach schrystianizowanych przed wiekami,
jednak dziś potrzebujących kościelnej "pracy u
podstaw", w swej istocie niewiele różniącej się od
misji w sensie ścisłym.
Istnieją opinie, że zaangażowanie misyjne Kościoła w
Polsce jest zbyt małe w stosunku do jego potencjału, choćby
liczby powołań kapłańskich. Kościół w Polsce prowadzi
działalność misyjną na własny rachunek począwszy od lat
międzywojennych, kiedy to polscy misjonarze pracowali m.in. w
Rodezji Północnej, na Sachalinie, w Chinach, Japonii. Po
wojnie władze komunistyczne praktycznie uniemożliwiły działalność
misyjną Kościoła - w latach 1945-1957 na misje (do Ameryki
Południowej) wyjechało z Polski zaledwie 55 osób. Sytuacja
zaczęła się powoli zmieniać na lepsze w latach sześćdziesiątych,
a polscy misjonarze trafili do Azji, Afryki i Oceanii. Wyraźna
poprawa nastąpiła w 1963 r. pod wpływem II Soboru Watykańskiego.
W 1968 r. polskich misjonarzy było już 575, najwięcej - tak
jak zresztą dziś - w Brazylii, 175 duchownych. W latach
1968-1980 liczba polskich misjonarzy się podwoiła, w latach
1981-1996 przybyło kolejne 50%. Od kilku lat liczba
misjonarzy nie ulega większym zmianom.